SAĞLIK REHBERİ

Türkiye’de 7 milyondan fazla diyabetli bulunuyor. Araştırmalar, yaklaşık 3 milyonunun ise hastalığından habersiz olduğunu ortaya koyuyor. Diyabet hastalığının görülme sıklığının, obeziteye paralel olarak hızla arttığı ve 20 yaş üzeri her 7 kişiden 1’inin diyabetli olduğu belirtiliyor. Medstar Topçular Hastanesi Dahiliye Bölümü uzmanları diyabet hastalığı hakkında bilgi verdi.

Toplumda en sık tip 2 diyabet görülüyor

Diyabet, insülinin eksikliği veya etkisizliği sonucu ortaya çıkan ve ömür boyu süren bir rahatsızlıktır. Toplumda daha sık görülen diyabet formu tip 2 diyabettir ve insülinin yeterince etki gösterememesi sonucu ortaya çıkar. Tip 1 diyabet ise daha seyrek olarak görülmesine rağmen küçük yaşlardan itibaren başlar ve ömür boyu insülin kullanılmasını gerektirir. Türkiye’de diyabetli hasta sayısında önemli bir artıştan söz etmek mümkündür. Hareketsiz yaşam tarzı, sağlıksız beslenme ve obezitedeki artışın bu sonuca çok önemli katkısı olduğu da unutulmamalıdır.

Diyabet göz sağlığını bozuyor, kalp krizine yol açıyor

Kanda şeker seviyesinin uzun süreli olarak yüksek olması (hiperglisemi), diyabet sorunlarına yol açar. Hiperglisemi, kalp ve kan damarlarını bozarak göz, sinir ve böbrek hasarlarına, kalp krizi ve inmeye neden olabilir. Bu nedenle kan şekerinin olabildiğince normale yakın seviyelerde tutulması bu komplikasyonlarla karşılaşma riskini azaltır.

Diyabete yol açan nedenler

Fazla kilo, birinci dereceden akrabalarda diyabet öyküsünün varlığı, kan yağlarında yükseklik ve kan basıncı yüksekliği diyabete yol açan temel nedenler arasındandır. Ayrıca 4 kg üzerinde çocuk doğumu yapmış olma, hamilelik (gestasyonel) diyabeti, vasküler (damarsal) hastalığı olanlar, insülin direnci ile ilgili bir klinik tablo olması (polikistik over vb.) ve daha önce konulan gizli şeker tanısı da risk faktörlerindedir.

45 yaş ve sonrası düzenli şeker ölçümü ihmal edilmemeli

Aşırı susama, ağız kuruluğu, sık idrara çıkma, yorgunluk, açıklanamayan kilo kaybı ve tekrarlayan enfeksiyonlar diyabetin belirtileridir. Ancak hiçbir açık belirti vermeden de diyabet gelişebilir. Bu belirtilerden biri ya da birkaçı varsa hemen doktora başvurulmalıdır. 45 yaş ve sonrası, özellikle fazla kilosu olan kişiler kan şekeri değerleri normal çıksa dahi, mutlaka 5 yılda bir şeker yükleme testi ile veya tokluk kan şekeri ile incelenmelidirler.45 yaş altındaki kişiler ise risk faktörlerinden en az birine sahipse diyabet açısından daha erken yaşta tetkik yaptırmalıdır.

Diyabete dur demek elinizde

Kan şekeri düzeyi normalden yüksek ancak diyabet tanısı koymak için yeterli yükseklikte değilse kişi, pre-diabetik (gizli şeker hastası) olarak tanımlanır. Finlandiya'da yapılan bir çalışmada Diyabet Önleme Programına katılan pre-diyabetiklerin %58’inde diyabet gelişimi önlenmiştir. Bazı çalışmalar pre-diyabetik çoğu kişide 10 yıl içinde Tip 2 diyabet geliştiğini saptamıştır. Pre-diyabet, Tip 2 diyabete adaylık durumudur. Pre-diyabetli bireyler yaşam tarzı değişiklikleri sayesinde diyabetli olmayı önleyebilir ve geciktirebilir. Diyabetin önlenmesinde en etkin yol risk altındaki kişilerin bilinmesi ve düzenli aralıklarla kontrollerinin yapılmasıdır.

Dengeli beslenme ve egzersiz diyabetten koruyor

Çay şekeri, şeker içeren besinler, beyaz ekmek gibi rafine besinlerden sınırlı; tam tahıl, sebze, kuru baklagiller gibi lifli besinlerden zengin; toplam yağ ve doymuş yağ alımı kısıtlı, kırmızı et, karaciğer, yumurta, tereyağ gibi kolesterol içeren besinler kontrollü, normal veya düşük kalorili dengeli ve yeterli bir beslenme modeli benimsenmelidir. Haftada 3 gün 30 dakikalık yürüyüş programı içeren yaşam tarzı değişiklikleri uygulanmalıdır. Kilo almamak ideal kiloya yakın bir kiloda olmak diyabetin gelişmesini önler.